Boğazköy Merkez Camii: Kiliseden Camiye Uzanan Tarihi Bir Yolculuk

İstanbul’un Arnavutköy ilçesinde yer alan Boğazköy Merkez Camii, geçmişiyle dikkat çeken ve farklı kültürlerin izlerini taşıyan bir yapıdır. 1890 yılında Rum Ortodoks cemaati tarafından kilise olarak inşa edilen bu yapı, zamanla çeşitli dönüşümler geçirerek günümüzde cami olarak hizmet vermektedir.

Mimari Özellikleri

Boğazköy Merkez Camii, doğu-batı doğrultusunda inşa edilmiş T planlı bir yapıdır. Giriş bölümü, özgün adıyla “Narteks”, ana dikdörtgen kütleden güney ve kuzey yönlerinde yaklaşık 2,40 metre çıkıntı yapar. Yapının dış boyu 29 metre, eni ana dikdörtgen kütlede 16 metre, narteks kısmında ise 20,80 metredir. Yüksekliği 11,50 metre olan yapının taban alanı yaklaşık 485 metrekaredir. Marsilya kiremidi kaplı beşik çatı ile örtülü olan yapının cepheleri sıvalı olup, köşelerde kesme taştan oluşturulmuş plastrlar bulunmaktadır. Bazilikal plan tipindeki kilise yapısı, üç neflidir ve orta mekanda nef ayrımı altışar adet yığma sütun ile sağlanmıştır.  

Tarihi Dönüşüm

1924 yılındaki Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesine kadar bölgedeki Rum Ortodoks cemaati tarafından kilise olarak kullanılan yapı, mübadele sonrasında Rumların bölgeyi terk etmesiyle işlevsiz kalmıştır. Yeni yerleşen Müslüman halkın ihtiyaçları doğrultusunda cami olarak kullanılmaya başlanmıştır. İlk dönemlerde mevcut çan kulesi minare olarak kullanılmış, daha sonra 1956 yılında bugünkü betonarme minare inşa edilmiştir. 1978 yılında kilisenin batısına modern betonarme bir cami eklenmiş ve 1982 yılında güneybatı cephesine yeni bir minare yapılmıştır.   

Restorasyon ve Günümüzdeki Durumu

Zamanla çeşitli müdahalelerle yapının kullanımı azalmış ve sadece özel günlerde açılır hale gelmiştir. 2002-2003 yıllarında ana mekân beton tabliye ile ikiye bölünerek zemin kat depo, üst kat ise ibadet alanı olarak düzenlenmiştir. 2019 yılında gerçekleştirilen kapsamlı bir restorasyon çalışmasıyla yapı yeniden ibadete açılmıştır.  

Boğazköy Merkez Camii, farklı dönemlerin izlerini taşıyan mimarisi ve tarihiyle Arnavutköy’ün önemli kültürel miraslarından biri olarak varlığını sürdürmektedir.